DDA — fakty i mity
W społeczeństwie panuje wiele stereotypów, dotyczących osób pochodzących z rodzin alkoholowych, znanych jako Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA). Ten artykuł ma na celu rzetelne wyjaśnienie, czym rzeczywiście jest zjawisko DDA, rozróżniając fakty od mitów, które często są krzywdzące. Zrozumienie tych aspektów jest kluczowe nie tylko dla samych dzieci, ale także dla ich rodzin i dla społeczeństwa, które nierzadko posługuje się utartymi uogólnieniami.
Co to jest DDA?
DDA, czyli Dorosłe Dzieci Alkoholików, to termin używany do opisania dorosłych osób, które wychowywały się w rodzinach, gdzie co najmniej jeden rodzic miał problem z nadużywaniem alkoholu. Uzależnienie bez wątpienia ma znaczący wpływ na rozwój emocjonalny i psychologiczny dziecka, nierzadko pociągając za sobą wiele problemów w życiu dorosłym.
Co to jest DDA? DDA to nie tylko etykieta; to doświadczenia i emocje, które wpłynąć mogły na samoocenę, zdolność do budowania relacji, umiejętność podejmowania decyzji itd. Wynika to z faktu, że obserwowane uzależnienie często pociąga za sobą niestabilność emocjonalną, agresję, poczucie niebezpieczeństwa, zaniedbania emocjonalnego, a co za tym idzie — wpłynęło na stopień zdolności adaptacyjnych i zbudowanych mechanizmów, które mogą mieć pokłosie w życiu dorosłym. To wtedy rekomenduje się podjęcie terapii DDA, która powinna być skupiona na przetwarzaniu traumy i budowaniu zdrowych relacji.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) – DDA nie jest klasyfikowane jako odrębna jednostka diagnostyczna. Jednakże, doświadczenia związane z wychowaniem w rodzinie alkoholowej mogą prowadzić do rozwoju różnych zaburzeń psychicznych, które w tym spisie się znajdują.
#1 Mit: DDA zawsze mają problemy z alkoholem.
Istnieje powszechne, bardzo krzywdzące przekonanie, jakoby Dorosłe Dzieci Alkoholików były skazane na powtórzenie historii swoich rodziców. Panuje tym samym przekonanie, że uzależnienie od alkoholu jest nijako „dziedziczne” i nieuchronne. Jest to mit, który bardzo upraszcza i uogólnia problem alkoholizmu. Badania Cloningera wyodrębniły dwa typy alkoholizmu. Jeden z nich jest warunkowany dziedzinie i występuje w wyniku wpływów biologicznych. Dochodzi do niego znacznie częściej w przypadku mężczyzn, niż kobiet. Drugi typ nazywany jest środowiskowym – dochodzi do niego na skutek wielu czynników – również tych pozarodzinnych1. Powstają badania, które mają wskazać, czy tzw. społeczne uczenie się może być czynnikiem, przyczyniającym się do uzależnienia DDA od alkoholu. Dotychczasowe wnioski wskazują, że nie ma żadnych, klinicznych dowodów na wyodrębnienie specyficznych objawów, typowych tylko dla osób wychowujących się w rodzinie z problemem alkoholowym (w przeciwieństwie do np. rodzin, gdzie była obecna przemoc). Dlatego też na uzależnienie DDA, może mieć wpływ np. temperament dziecka, postawa rodzica niepijącego i dalszej rodziny, a także środowisko i pojawienie się wszelkich problemów w życiu dorosłym2.
#2 Mit: DDA są zawsze emocjonalnie niestabilne.
To ponowne, duże uogólnienie. Nieprawdą bowiem jest, że każde DDA jest nieuchronnie skazane na emocjonalne problemy.
Warto jednak podkreślić, że dotychczasowe analizy statystyczne wskazują m.in., że DDA mają znacznie niższe zadowolenie z relacji z własnymi dziećmi3, co często jest związane z zaburzeniami własnej samooceny.
Co czuje dziecko alkoholika? W badaniach zauważono znacznie większe występowanie takich objawów jak np. napięcie, niepokój, problemy ze snem, poczucie beznadziejności.
Co ważne — każdy z nas jest osobną, złożoną jednostką, zbudowaną z różnych doświadczeń, cech, emocji. Uogólnienie i stawianie tak radykalnych tez jest błędne i nierzadko odgórnie „skazuje” na szereg problemów. Pamiętać należy, że na wszelkie problemy w życiu dorosłym wpływ ma m.in. zachowanie obojga rodziców. Źródła wskazują, że najbardziej zagrażającym środowiskiem, które może wpłynąć na stan emocjonalny i rozwój dziecka, jest to, w którym panuje dominacja ze strony pijącego ojca, który dodatkowo stosuje przemoc4. To tylko jeden z wielu czynników, determinujących życie DDA. Wiele osób DDA, dzięki terapii, wsparciu grupowemu lub innym formom pomocy, uczy się zdrowego zarządzania emocjami. Poprzez pracę nad sobą, mogą one rozwijać umiejętności, które pozwalają na stabilne i zrównoważone życie emocjonalne. Dla wielu Pacjentów doświadczenia z dzieciństwa stały się impulsem do rozwoju osobistego i zbudowania odporności emocjonalnej. W konfrontacji z trudnościami, niektórzy DDA wykazują wyjątkową siłę i dużą zdolność do adaptacji.
#1 Fakt: DDA często rozwijają mechanizmy obronne, aby radzić sobie z niestabilnym środowiskiem rodzinnym.
Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) dorastają w środowisku, które często charakteryzuje się niestabilnością, nieprzewidywalnością i emocjonalnym zaniedbaniem. W odpowiedzi na te trudne warunki — często w sposób naturalny — rozwijają mechanizmy obronne, które mają za zadanie ochronić ich emocjonalny dobrostan. Te mechanizmy, choć początkowo służą adaptacji, mogą w dorosłym życiu przekształcić się w niepoprawne wzorce. Dochodzi wtedy to np. hiperodpowiedzialności, na skutek której DDA czuje się odpowiedzialne za siebie, za innych, za całą rodzinę która „przetrwała”. Innym mechanizmem może być uporczywa próba unikania konfliktów, co jest ściśle związane z próbą uchronienia siebie i nieasertywną postawą, a także z potrzebą nadmiernej kontroli, która ma „zrekompensować” niepewność, odczuwaną w dzieciństwie.
Rozpoznanie i praca nad mechanizmami obronnymi są kluczowym elementem terapii dla DDA. Zrozumienie, dlaczego te mechanizmy zostały rozwinięte, jaki jest ich cel i w jak wpływają na obecne życie, może pomóc w ich modyfikacji i rozwijaniu bardziej adaptacyjnych metod.
#2 Fakt: Wiele DDA ma trudności w budowaniu zdrowych relacji ze względu na brak wzorców w dzieciństwie.
Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) często wychowują się w środowiskach, gdzie zdrowe wzorce są niemalże nieobecne. Niemożność obserwowania i uczenia się od rodziców: jak budować i utrzymywać zdrowe relacje, czym jest miłość, jak okazywać sobie emocje i jak się o kogoś troszczyć, może prowadzić do znaczących trudności w tej sferze. Dziecko, które czuje się zagrożone, nie wie, kto jest odpowiedzialny za dane sfery życia, nie rozmawia o swoich problemach i emocjach, najpewniej będzie miało opory w otworzeniu się i podjęciu tych tematów w życiu dorosłym.
Faktycznie odkryto, że wysoki stopień dysfunkcyjności rodziny (tzw. WDRP) koreluje z wieloma problemami w życiu dorosłym. Jednym z nich jest problem nawiązywania kontaktu z innymi osobami, co często jest wynikiem nieufności i trudności z zaakceptowaniem tego, jacy ludzie są5.
Dodatkowo często w rodzinach alkoholowych, dzieci nie otrzymują wystarczającej ilości pozytywnego wzmocnienia. W wyniku tego DDA mogą rozwijać niską samoocenę, co utrudnia im budowanie zdrowych, równoprawnych relacji. Pacjent, który nie akceptuje i nie rozumie siebie, będzie miał trudność w akceptowaniu i rozumieniu innych. Dlatego też bez pracy nad sobą i bez zrozumienia swoich wzorców relacyjnych, może nieświadomie powielać dysfunkcyjne schematy z dzieciństwa.
Sięgnij po pomoc i wsparcie specjalisty, który pomoże Ci przepracować przeszłość, zrozumieć swoje emocje i wyrobić nowe postawy, dzięki którym codzienność stanie się łatwiejsza. Skontaktuj się z gabinetem Spokojna Głowa.
- Gąsior, K. (2008). Czynniki zagrażające rozwojowi dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym na przykładzie Dorosłych Dzieci Alkoholików. Alkoholizm i Narkomania, 3, 247-262. ↩︎
- Gąsior, K. (2008). Czynniki zagrażające rozwojowi dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym na przykładzie Dorosłych Dzieci Alkoholików. Alkoholizm i Narkomania, 3, 247-262. ↩︎
- Chodkiewicz, J., & Wilska, A. (2008). Stan zdrowia, wsparcie społeczne i zadowolenie z życia Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA) korzystających z pomocy terapeutycznej. Alkoholizm i Narkomania, 21(2), 135-152.
↩︎ - Gąsior, K. (2008). Czynniki zagrażające rozwojowi dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym na przykładzie Dorosłych Dzieci Alkoholików. Alkoholizm i Narkomania, 3, 247-262. ↩︎
- Gąsior, K. (2008). Czynniki zagrażające rozwojowi dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym na przykładzie Dorosłych Dzieci Alkoholików. Alkoholizm i Narkomania, 3, 247-262.
↩︎