Termin „dysocjacja” jest używany w psychologii od ponad stu lat. Freud traktował go jako synonim wyparcia, definiując dysocjację jako część dwuetapowego procesu izolacji, gdzie pierwszym krokiem jest odłączenie emocji od określonego wydarzenia, a drugim selektywne wypieranie tego afektu. Z kolei Pierre Janet definiował „dysocjację” jako proces załamania świadomości i pamięci, spowodowany przez wydarzenie traumatyczne lub intensywne emocje czy ciężką chorobę.
Obecnie dysocjacja to proces psychologiczny, w którym osoba doświadcza rozłączenia między swoimi myślami, emocjami, wspomnieniami, a nawet poczuciem własnej tożsamości. Zjawisko to może być odpowiedzią na stres, traumatyczne wydarzenia lub może rozwijać się jako składowa zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia dysocjacyjne czy zaburzenia stresu pourazowego (PTSD). Najbardziej wyraźnym przykładem omawianych zaburzeń są dysocjacyjne zaburzenia tożsamości. Osoby cierpiące na tę formę patologii w różnych okresach przeżywają różne aspekty swojego Ja, które, będąc odłączone, przejmują kontrolę nad ich zachowaniem i procesami umysłowymi. Dzięki dysocjacji dochodzi do psychicznego rozdzielenia dwóch (lub więcej) odrębnych jednostek, które posiadają niezależne sposoby postrzegania, myślenia, zapamiętywania i definiowania siebie.
Zaburzenia dysocjacyjne — charakterystyka
W klasyfikacji ICD-11 zaproponowano następujący podział zaburzeń dysocjacyjnych:
- Zaburzenie dysocjacyjne pseudoneurologiczne
- Amnezja dysocjacyjna
- Zespół depersonalizacji-derealizacji
- Trans
- Opętanie
- Złożone dysocjacyjne zaburzenie natręctw
- Zaburzenie dysocjacyjne tożsamości
- Wtórne zaburzenia dysocjacyjne
W wielu przypadkach pojawiają się także tzw. dysocjacyjne zaburzenia ruchu, które klasyfikowane są jako „zaburzenia dysocjacyjne konwersyjne”. Charakteryzują się one utratą lub zmianą funkcji ruchowych, które nie wynikają z żadnych medycznych przyczyn neurologicznych lub innych zaburzeń fizycznych. Zamiast tego, są one postrzegane jako wynik psychologicznych czynników, gdzie stres emocjonalny lub konflikty wewnętrzne są „konwertowane” na symptomy fizyczne. W takiej sytuacji pacjent nie może wykazywać się kontrolą dowolnych ruchów ciała, np. dochodzi do paraliżu, zaburzenia mowy, zaburzenia czucia lub drgawek (tzw. drgawki dysocjacyjne).
Diagnoza i leczenie zaburzeń dysocjacyjnych
Diagnoza dysocjacji wymaga dokładnej oceny klinicznej prowadzonej przez doświadczonego psychoterapeutę lub psychiatrę. Leczenie zwykle obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię — tj. leki przeciwlękowe lub leki przeciwdepresyjne, w zależności od współistniejących symptomów.
W naszej poradni psychologicznej „Spokojna Głowa” oferujemy kompleksowe wsparcie dla osób doświadczających dysocjacji. Nasi specjaliści wykorzystują holistyczne i indywidualnie dostosowane podejście do każdego pacjenta, zapewniając efektywne metody terapeutyczne w bezpiecznym i wspierającym środowisku. Rozumiemy złożoność dysocjacji i staramy się zapewnić naszym pacjentom narzędzia niezbędne do zrozumienia ich doświadczeń i odbudowy kontroli nad własnym życiem. Wierzymy, że wspólnymi siłami możemy zadbać o codzienne funkcjonowanie Pacjenta, dając mu wsparcie i bezpieczeństwo, którego tak potrzebuje. Pracujemy pod nadzorem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Jeśli Ty lub ktoś bliski zmaga się z objawami dysocjacji, nie wahaj się skontaktować z nami. Profesjonalne podejście może być kluczowe w efektywnym zarządzaniu tym złożonym zjawiskiem.
[1]Matecka, M., & Wycisk, J. (2003). Dysocjacja: różnorodność kontekstów i znaczeń. Czasopismo Psychologiczne, 9(2), 199-205.
[2] Wolfgang Gaebel, Jürgen Zielasek, Geoffrey Reed, Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologie oraz obecny status, „Psychiatria Polska”, 51 (2), 2017, s. 169–195, DOI: 10.12740/pp/69660 [dostęp 2020-04-29] (pol.).